Polska a traktat pandemiczny. Na wniosek Ordo Iuris Ministerstwo Zdrowia ujawnia kulisy prac nad dokumentem WHO

Adobe Stock

• Instytut Ordo Iuris wystosował do Ministerstwa Zdrowia wniosek o udostępnienie informacji publicznej dotyczący udziału Polski w pracach nad traktatem pandemicznym Światowej Organizacji Zdrowia oraz wytycznych negocjacyjnych w tej sprawie.

• W odpowiedzi Ministerstwo przekazało szereg dokumentów związanych z udziałem delegacji Polski w pracach Międzyrządowego Organu Negocjacyjnego oraz sesją Światowego Zgromadzenia Zdrowia, na której przyjęto traktat.

• W instrukcji negocjacyjnej z początku 2023 roku, adresowanej do polskich uczestników prac, wskazano, iż przyszła umowa międzynarodowa nie może naruszać balansu praw i obowiązków państw w niej zawartych, w szczególności instrument nie może dawać większej władzy ekspertom WHO niż polskiemu rządowi w zakresie polityki zdrowotnej lub umożliwiać nakazania przez ekspertów WHO wszystkim sygnatariuszom dokumentu wprowadzenia bezwzględnego obowiązku szczepień lub lockdownu.

• Instytut Ordo Iuris przygotował też analizę wskazującą na szereg kontrowersji w treści traktatu.

PRZECZYTAJ ANALIZĘ – LINK

Instytut Ordo Iuris wystosował do Ministerstwa Zdrowia, w trybie przepisów o dostępie do informacji publicznej, wniosek o udostępnienie wszelkich dokumentów dotyczących udziału polski w pracach nad tzw. traktatem pandemicznym. W odpowiedzi Ministerstwo Zdrowia przesłało Instytutowi szereg różnych dokumentów, związanych z udziałem polskiej delegacji w pracach Międzyrządowego Organu Negocjacyjnego (Intergovernmental Negotiating Body) oraz Światowego Zgromadzenia Zdrowia (World Health Assembly), czyli najwyższego organu WHO, posiadającego kompetencje do przyjmowania umów międzynarodowych.

Tzw. traktat pandemiczny został przyjęty 20 maja w trakcie 78. sesji Światowego Zgromadzenia Zdrowia. Ministerstwo wskazało, że Polskę w czasie sesji reprezentowała delegacja złożona z pracowników Ministerstwa Zdrowia i Stałego Przedstawicielstwa RP przy Biurze Narodów Zjednoczonych oraz innych organizacji międzynarodowych w Genewie, zatwierdzona przez Ministra Zdrowia.

Jednym z dokumentów, które uzyskał Instytut, jest instrukcja dotycząca zachowania delegata Polski na Światowym Zgromadzeniu Zdrowia, co do głosowania w sprawie procedowanego projektu traktatu pandemicznego. W dokumencie wskazano trzy możliwości dotyczące przyszłego biegu wydarzeń:

1. Wszystkie państwa członkowskie UE popierają konsensus – Polska ma przyłączyć się do konsensusu.
2. W przypadku, gdy niektóre państwa członkowskie UE, mimo przyjmowania rezolucji w drodze konsensusu, zgłoszą zastrzeżenia, UE wyłącza się z konsensusu – Polska może podjąć decyzję o zgłoszeniu zastrzeżenia, jako tzw. wyjaśnienie stanowiska.
3. W przypadku, gdy – na wniosek państwa członkowskiego – odbędzie się głosowanie - Polska wstrzyma się od głosu i wygłosi określone wystąpienie.

Ostatecznie, w trakcie sesji WHA zastosowanie znalazł 3 wariant – Traktat przyjęto 124 głosami za, przy braku sprzeciwu i 11 głosach wstrzymujących (w tym Polski). 

Instytutowi udało się również uzyskać instrukcję negocjacyjną ze stycznia 2023 roku, w której wskazano na pożądane kierunku działań, adresowane do polskich delegatów biorących udział w pracach nad traktatem pandemicznym. Podkreślono tam m.in., że tekst przyszłego traktatu nie może być sprzeczny z interesem jak i porządkiem prawnym Rzeczypospolitej Polskiej, ani z jej zobowiązaniami międzynarodowymi oraz musi być zgodny z Konstytucją WHO z 1946 roku. Ponadto wskazano, iż przyszła (wówczas jeszcze w fazie planów) umowa międzynarodowa nie może naruszać balansu praw i obowiązków państw w niej zawartych, w szczególności instrument nie może dawać większej władzy ekspertom WHO niż polskiemu rządowi w zakresie polityki zdrowotnej lub umożliwiać nakazania przez ekspertów WHO wszystkim sygnatariuszom dokumentu wprowadzenia bezwzględnego obowiązku szczepień lub lockdownu.

Zaznaczono tam również, iż zawarte w umowie rozwiązania mają wspierać i uzupełniać międzynarodowy i krajowy system zapobiegania, gotowości i reagowania na pandemie, a nie je zastępować lub powielać. W dokumencie z początku 2023 roku podkreślono także, iż przyszła umowa międzynarodowa powinna być komplementarna do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych oraz musi zawierać postanowienia dążące do zwiększenia światowej zdolności do zapobiegania, gotowości i reagowania na przyszłe pandemie, a w szczególności nie może stać na przeszkodzie możliwości weryfikacji i wycofania się państw z nieskutecznych instrumentów polityki sanitarnej.

– Ze wszystkich dokumentów, które Instytut otrzymał od Ministerstwa Zdrowia, warto w szczególności zwrócić uwagę na instrukcję negocjacyjną ze stycznia 2023 roku. Dokument ten jest niezwykle ciekawy, dlatego że w wytycznych dla polskich delegatów wskazano na pożądane cechy wówczas opracowywanej umowy międzynarodowej. Co istotne, znaczna część zawartych tam uwag i wskazówek jest zgodna ze stanowiskiem, które na przestrzeni ostatnich dwóch lat prezentował Instytut. Ordo Iuris wielokrotnie podnosiło bowiem, iż nowa umowa międzynarodowa, opracowywana przez WHO nie może zwiększać kompetencji tej organizacji kosztem suwerennych państw członkowskich a traktat musi uwzględniać prawa i wolności obywatelskie, co jest szczególnie potrzebne po doświadczeniach z okresu pandemii COVID-19 – komentuje Patryk Ignaszczak z Centrum Prawa Międzynarodowego Ordo Iuris.

Czytaj również:

• „Światowa Organizacja Zdrowia. Geneza, historia, kontrowersje”

• Polska ma coraz mniej czasu na odrzucenie poprawek do Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych lub zgłoszenie zastrzeżeń